Słuchaj nas online

Informacje | Kultura | Rozrywka | Nauka

Kołowrotek

Więcej od tego autora

Przeczytasz w: < 1 minuty

Pierwsze kołowrotki powstały prawdopodobnie w Indiach około XI wieku i były tylko nieco rozbudowanym zestawem kądzieli i wrzeciona. Proces przędzenia był nadal nieciągły (na przemian skręcanie i nawijanie), podobnie jak w poprzednim przypadku. Używano jedynie napędu wrzeciona przy pomocy korby.
Nazywano go kołowrotkiem ręcznym i miał on już wtedy lepszą wydajność od wrzeciona.
Wprowadzając napęd nożny i stosując wrzeciono ze skrzydełkiem, doprowadzono do uzyskania procesu ciągłego. Podobne rozwiązanie stosuje się również dzisiaj, w niedoprzędzarkach skrzydełkowych.

Kołowrotek używany był do przędzenia zarówno włókien zwierzęcych (wełna), jak i łykowych (len, konopie). 
Pierwsza wiadomość w Europie o powyższym przyrządzie pochodzi z 1298 roku, natomiast najwcześniejszy rysunek kołowrotka ze skrzydełkami pochodzi z pewnej niemieckiej książki ręcznie pisanej około 1475 roku.
Kołowrotek składa się z trójnożnej, ukośnej podstawy, na której zamocowane są proste, drewniane łożyska koła napędowego i wrzeciona, oraz wspornik kądzieli. Pod podstawą umieszczony jest pedał, który prządka porusza nogą. Pedał połączony jest z korbą koła napędowego, za pomocą drewnianego korbowodu. Koło napędowe o średnicy około 50 cm, dość ciężkie, jest jednocześnie kołem zamachowym. Na drugim końcu podstawy zamontowany jest zespół wrzeciono – skrzydełko. Na dodatkowym wysięgniku zamocowana jest kądziel. Na wrzecionie nałożona jest luźno obracająca się szpulka. Z wrzecionem połączone jest skrzydełko w kształcie leżącej litery „U”, obejmujące szpulkę. Na koło napędowe i małe kółko na wrzecionie, nałożony jest pasek napędowy wykonany ze sznura. Napędzane jest tylko wrzeciono i połączone z nim skrzydełko, natomiast szpulka obraca się luźno na wrzecionie.

Udoskonalony kołowrotek, tzn. o procesie ciągłym, ma dwa charakterystyczne współosiowe elementy, szpulkę i skrzydełka. Obie te części obracają się z różnymi prędkościami, dzięki czemu stale następuje skręcanie przędzy i jej nawijanie. Efektem było równomierne i ciągłe nawijanie skręconej przędzy na szpulkę.

 

Fragment z książki „Kultura Narodowa”

Poprzedni artykuł
Następny artykuł

Koniecznie przeczytaj

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Proszę wpisać swój komentarz!
Proszę podać swoje imię tutaj

Najnowsze